මුහම්මද් නබිතුමා තරුණ ගැහැණු ළමයෙකු විවාහ කරගත්තේ ඇයි?
මුහම්මද් නබි ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) සමඟ විවාහ වන විට අයිෂා (රලි) තුමියගේ වයස අවුරුදු 6ක් වූ අතර ලිංගික සංසර්ගයේ යෙදීමෙන් විවාහය සම්පුර්ණයෙන්ම ආරම්භ කරනවිට අයිෂා (රලි) තුමියගේ වයස අවුරුදු 9කි.
කනගාටුවට කරුණක් නම්, දැනට අපට පෙනෙන්නේ අනෙකුත් ආගම්වල ප්‍රයත්නයන් මූලික වශයෙන් අවධානය යොමු කර ඇත්තේ ඓතිහාසික සහ නිරුක්තිමය කරුණු විකෘති කිරීම සහ හැසිරවීම කෙරෙහි ය. එවැනි එක් මාතෘකාවක් වන්නේ මුහම්මද් නබි ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) සමඟ අයිෂාගේ තරුණ විවාහය පිළිබඳ චෝදනාවයි. අයිෂා වයස අවුරුදු 6 දී විවාහ ගිවිසගෙන අවුරුදු 3 කට පසු - අවුරුදු 9 දී - විවාහ ගිවිස ගැනීම හේතුවෙන් දේශපාලනික වශයෙන් නිවැරදි වචන වලින් නබිතුමාට ළමා අපචාරකයෙකු යැයි චෝදනා කිරීමට මිෂනාරිවරු උත්සාහ කරති. පූර්ණ වැඩිවියට පත් විය. අයිෂාගේ විවාහ ගිවිස ගැනීමත් අවසන් කිරීමත් අතර කාලය ගෙවී යාමෙන් පැහැදිලිවම පෙන්නුම් කරන්නේ ඇයගේ විවාහය අවසන් වීමට පෙර ඇය වැඩිවිය පැමිණෙන තෙක් ඇගේ දෙමාපියන් බලා සිටි බවයි. මෙම පිළිතුර මුහම්මද් නබි ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) ට එරෙහි අසාධාරණ චෝදනාව ප්‍රතික්ෂේප කිරීමට උත්සාහ කරයි.
සෙමිටික් සංස්කෘතියේ වැඩිවිය පැමිණීම සහ තරුණ විවාහය
ළමා අපචාර චෝදනාව ගැහැණු ළමයෙකු තම ඔසප් චක්‍රය ආරම්භ කරන විට කාන්තාවක් බවට පත්වන මූලික කාරණයට පටහැනියි. කායික විද්‍යාව පිළිබඳ අංශු මාත්‍රයක් හෝ හුරුපුරුදු අයෙකු ඔබට පවසන ඔසප් වීමේ වැදගත්කම නම් එය දැරිය මවක් වීමට සූදානම් වන බවට ලකුණක් බවයි.
ජාන විද්‍යාව, ජාතිය සහ පරිසරය මත පදනම්ව වයස අවුරුදු 8-12 දක්වා විවිධ වයස්වලදී කාන්තාවන් වැඩිවියට පත් වේ. වයස අවුරුදු දහය වන තුරුම පිරිමි ළමයින් හා ගැහැණු ළමයින්ගේ ප්‍රමාණයේ කුඩා වෙනසක් ඇත, වැඩිවිය පැමිණීමේ වර්ධනය ගැහැණු ළමයින් තුළ කලින් ආරම්භ වන නමුත් පිරිමි ළමයින් තුළ දිගු කාලයක් පවතී. වැඩිවිය පැමිණීමේ පළමු ලක්ෂණ ගැහැණු ළමයින් තුළ අවුරුදු 9 හෝ 10 පමණ වන නමුත් පිරිමි ළමයින් තුළ අවුරුදු 12 ට ආසන්න වේ. එසේම, උණුසුම් පරිසරයක සිටින කාන්තාවන් වැඩිවියට පත්වන්නේ සීතල පරිසරයක සිටින අයට වඩා බොහෝ කලින් වයසේදීය. ඔසප් වීම සම්බන්ධයෙන් පමණක් නොව වැඩිවිය පැමිණීමේදී සමස්ත ලිංගික වර්ධනය සම්බන්ධයෙන් රටේ හෝ පළාතේ සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය මෙහි වැදගත්ම සාධකය ලෙස සැලකේ.
වැඩිවිය පැමිණීමේ මුල් වසරවල විවාහය 7 වැනි සියවසේ අරාබියේ පිළිගත හැකි විය, එය ඊශ්‍රායෙල්වරුන්ගේ සිට අරාබිවරුන් සහ ඒ අතර සිටින සියලුම ජාතීන් දක්වා වූ සියලුම සෙමිටික් සංස්කෘතීන්හි සමාජ සම්මතය විය. යුදෙව්වන් ඔවුන්ගේ “වාචික ටෝරා” ලෙස සලකන තල්මූඩයට අනුව, සැන්හෙඩ්‍රින් 76b පැහැදිලිව සඳහන් කරන්නේ කාන්තාවක් පළමු ඔසප් වීමේදී විවාහ වීම වඩාත් සුදුසු බවත්, කේතුවෝට් 6a හි ඇති ගැහැණු ළමයින් සමඟ ලිංගික සංසර්ගය පිළිබඳ නීති රීති ඇති බවත්ය. තවම ඔසප් වී නැත. බැප්ටිස්ට් දේවසේවකයෙකු වන ජිම් වෙස්ට් ඊශ්‍රායෙල්වරුන්ගේ පහත සම්ප්‍රදාය නිරීක්ෂණය කරයි:
- පවුල් පේළියේ සංශුද්ධතාවය පවත්වා ගැනීම සඳහා භාර්යාව විශාල පවුල් කවයෙන් (සාමාන්‍යයෙන් වැඩිවිය පැමිණීමේ ආරම්භයේදී හෝ වයස අවුරුදු 13 පමණ) සිට ගත යුතු විය.
- වැඩිවිය පැමිණීම සැමවිටම ඉතිහාසය පුරා වැඩිහිටිභාවයේ සංකේතයකි.
- වැඩිවිය පැමිණීම යනු පුද්ගලයෙකුට ලිංගික ප්‍රජනනය සඳහා ප්‍රථම වරට හැකියාව ඇති වයස හෝ කාලසීමාව ලෙස අර්ථ දැක්වේ, ඉතිහාසයේ වෙනත් යුගවලදී, මෙම සන්ධිස්ථානයේ චාරිත්‍රයක් හෝ උත්සවයක් සංස්කෘතියේ කොටසක් විය.
කීර්තිමත් ලිංගික විද්‍යාඥයින්, REL මාස්ටර්ස් සහ ඇලන් එඩ්වර්ඩ්ස්, අප්‍රිකානු-ආසියානු ලිංගික ප්‍රකාශනය පිළිබඳ ඔවුන්ගේ අධ්‍යයනයේ දී පහත සඳහන් දේ ප්‍රකාශ කරයි:
අද, උතුරු අප්‍රිකාවේ සහ මැදපෙරදිග බොහෝ ප්‍රදේශවල ගැහැනු ළමයින් විවාහ වී ඇඳන් සිටින්නේ වයස අවුරුදු පහත් නවයත් අතර ය; එමෙන්ම වැඩිවියට පත්වන වයසට වඩා ආත්ම ගරුක කාන්තාවක් අවිවාහකව සිටින්නේ නැත.
අයිෂාව විවාහ කර ගැනීමට හේතු
ඇයගේ විවාහය පිළිබඳ කතාව සම්බන්ධයෙන්, නබි ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) තමාට සහයෝගය දැක්වූ සහ ඔහුගේ පැත්තේ සිටි ඔහුගේ පළමු බිරිඳ කදීජාගේ මරණය ගැන ශෝක වූ අතර, ඇය මිය ගිය වර්ෂය ඔහු නම් කළේය. දුකෙන්. ඉන්පසු ඔහු වයසින් වැඩි කාන්තාවක් වූ, එතරම් ලස්සන නැති සව්දා සමඟ විවාහ විය. ඒ වෙනුවට ඔහු ඇයව විවාහ කරගත්තේ ඇගේ ස්වාමිපුරුෂයා මිය ගිය පසු ඇයව සනසන්න. වසර හතරකට පසු නබි ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) අයිෂා සමඟ විවාහ විය. විවාහයට හේතු පහත පරිදි විය.
- ඔහු ඇයව විවාහ කර ගැනීම ගැන සිහින මැව්වා. නබි ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) ඇයට මෙසේ පැවසූ බව ආයිෂාගේ ප්‍රකාශයෙන් සනාථ වේ.
ඔයාව මට හීනෙන් දෙපාරක් පෙන්නුවා. ඔබ සිල් රෙදි කැබැල්ලකින් ඔතා සිටිනු මම දුටුවෙමි, 'මේ ඔබේ බිරිඳයි' කියා. මම ඇයව විවෘත කර ඒ ඔබ බව දුටුවෙමි. මම කීවෙමි, මෙය අල්ලාහ්ගෙන් නම් එය සිදුවනු ඇත.
Sahih al-Bukhari, 3895
නබිතුමා ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) කුඩා දරුවෙකුව සිටියදී පවා අයිෂා තුළ දැක ඇති බුද්ධියේ සහ දක්ෂතාවයේ ලක්ෂණ, එබැවින් ඔහුට ඇයව විවාහ කර ගැනීමට අවශ්‍ය වූ අතර එමඟින් ඔහු කළ දේ පිළිබඳ වාර්තා සම්ප්‍රේෂණය කිරීමට අන් අයට වඩා ඇයට හැකි වේ. හා කිව්වා. ඇත්ත වශයෙන්ම, ඉහත සඳහන් කළ පරිදි, ඇය නබි ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) තුමාගේ සහචරයන්ට ඔවුන්ගේ කටයුතු සහ තීන්දු සම්බන්ධයෙන් යොමු ලක්ෂ්‍යයක් විය.
නබිතුමාගේ ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) ඇගේ පියා අබු බකර් කෙරෙහි ඇති ආදරය සහ අබු බකර් ඉවසීමෙන් දරාගත් ඉස්ලාම් කැඳවීම වෙනුවෙන් විඳි පීඩාවන්. නබිවරුන්ගෙන් පසු ඇදහිල්ලේ ශක්තිමත්ම හා අවංක මිනිසුන් ඔහු විය.
ඔවුන්ගේ විවාහයට විරුද්ධත්වයක් තිබුණාද?
මෙයට පිළිතුර නැත යන්නයි. මුස්ලිම්, ලෞකික හෝ වෙනත් කිසිදු ඓතිහාසික මූලාශ්‍රයකින් මෙම විවාහයට සම්බන්ධ සියලු පාර්ශ්වයන්ගෙන් සම්පූර්ණ ප්‍රීතිය හැර වෙනත් කිසිවක් ව්‍යංගයෙන් ප්‍රදර්ශනය කරන වාර්තා නොමැත. නබියා ඇබට් නබි ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) සමඟ අයිෂාගේ විවාහය පහත පරිදි විස්තර කරයි:
කිසිම අනුවාදයක මොහොමඩ් සහ අයිෂා අතර වයස්වල විෂමතාවය ගැන හෝ වැඩිම වශයෙන් වයස අවුරුදු දහයකට වඩා වැඩි විය නොහැකි සහ තවමත් ඇගේ නාට්‍යයට බෙහෙවින් ඇලුම් කළ මනාලියගේ මුදු මොළොක් වයස පිළිබඳ කිසිදු අදහසක් පළ කර නොමැත.
සුප්රසිද්ධ විවේචනාත්මක පෙරදිග විද්යාඥයෙකු වන ඩබ්ලිව් මොන්ට්ගොමරි වොට් පවා නබිතුමාගේ ගැන පහත සඳහන් දේ පැවසීය ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) සදාචාරාත්මක චරිතය:
මුහම්මද් තුමාගේ කාලයේ ආස්ථානයෙන්, එසේ නම්, ද්රෝහීත්වය සහ කාමුකත්වය පිළිබඳ චෝදනා පවත්වා ගත නොහැක. ඔහුගේ සමකාලීනයන් ඔහුව සදාචාරාත්මකව කිසිඳු ආකාරයකින් දෝෂ සහිත බව සොයා ගත්තේ නැත. ඊට පටහැනිව, නූතන බටහිර ජාතිකයා විසින් විවේචනය කරන ලද සමහර ක්රියාවන් පෙන්නුම් කරන්නේ මුහම්මද් තුමාගේ සම්මතයන් ඔහුගේ කාලයට වඩා උසස් බවයි.
ඔහු ගැන හෝ ඔහුගේ ක්රියාවන් ගැන කිසිවකු අප්‍රසාදයට පත් නොවූවාට අමතරව, ඔහු තම සමාජයෙහි සහ කාලය තුළ සදාචාරාත්මක චරිතයේ ප්‍රමුඛතම උදාහරණය විය. එබැවින්, අද අපේ සමාජයේ සහ සංස්කෘතියේ සම්මතයන් මත පදනම්ව ඔහුගේ සදාචාරය විනිශ්චය කිරීම විකාරයක් පමණක් නොව අසාධාරණ ද වේ.
අද වැඩිවිය පැමිණීමේදී විවාහය
නබිතුමාගේ සමකාලීනයන් (සතුරන් සහ මිතුරන් දෙදෙනාම) කිසිදු ගැටළුවක් නොමැතිව නබිතුමාගේ ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) විවාහය අයිෂා සමඟ පැහැදිලිවම පිළිගත්තා. නූතනය දක්වාම මෙම විවාහයට එරෙහිව විවේචන නොතිබීම ඊට සාක්ෂි දකිමු.
මෙයට හේතු වී ඇත්තේ මිනිසුන් සාමාන්‍යයෙන් විවාහ වන වයස සම්බන්ධයෙන් අද අපේ කාලයේ සංස්කෘතියේ වෙනසක්. නමුත් අද වන විට 21 වැනි සියවසේ පවා බොහෝ තැන්වල ලිංගික එකඟතාවයේ වයස තරමක් අඩු මට්ටමක පවතී. ජර්මනියේ, ඉතාලියේ සහ ඔස්ට්‍රියාවේ, මිනිසුන්ට වයස අවුරුදු 14 දී නීත්‍යානුකූලව ලිංගිකව එක්විය හැකි අතර, පිලිපීනයේ සහ ඇන්ගෝලාවේ ඔවුන්ට වයස අවුරුදු 12 දී නීත්‍යානුකූලව ලිංගිකව එක්විය හැකිය. කැලිෆෝනියාවේ කැමැත්තේ වයස අවුරුදු 14 දක්වා වෙනස් කළ පළමු ප්‍රාන්තය වූ අතර එය 1889 දී සිදු කළේය. කැලිෆෝනියාවෙන් පසු අනෙකුත් ප්‍රාන්ත ඊට සම්බන්ධ වූ අතර එකඟ වීමේ වයස ද ඉහළ නැංවීය.
ඉස්ලාමය සහ වැඩිවිය පැමිණීමේ වයස
පුද්ගලයෙකු වැඩිවියට පත් වූ විට වැඩිහිටිභාවය ආරම්භ වන බව ඉස්ලාම් පැහැදිලිව උගන්වයි. අල්ලාහ් කුරානයේ මෙසේ පවසයි.
නුඹලා අතර වූ දරුවන් වැඩිවියට පත් වූ විට (වයසින්) ඔවුනට පෙර වූවන් අවසර පැතුවාක් මෙන් ඔවුන්ද අවසර පැතිය යුතුය. (...)
කුරාන් - 24:59(තේරුම අර්ථ නිරූපණය කිරීම)
අල් කුර්ආනයේ අල්ලාහ් පවසන පරිදි කාන්තාවන් වැඩිවිය පැමිණීම ඔසප් වීමේ ආරම්භයත් සමඟ සිදු වේ.
නුඹලාගේ බිරියන්ගෙන් ඔසප් වීමේ තත්ත්වය ගැන (බලාපොරොත්තු) සුන් කර ගත්තවුන් වනාහි නුඹලා ඔවුන් ගැන සැක කළෙහු නම් ඔවුන්ගේ ඉද්දා කාලය මාස තුනකි. (...)
කුරාන් - 65:4(තේරුම අර්ථ නිරූපණය කිරීම)
මේ අනුව, වැඩිවිය පැමිණීම වැඩිහිටිභාවයේ ආරම්භය ලෙස පිළිගැනීම ඉස්ලාමයේ කොටසකි. පුද්ගලයා දැනටමත් පරිණත වී වැඩිහිටියෙකුගේ වගකීම් සඳහා සූදානම් වන කාලය මෙයයි. එසේනම් අයිෂා වැඩිවියට පත් වූ පසු ඇයගේ විවාහය සිදු වූ බැවින් යමෙක් අයිෂාගේ විවාහය විවේචනය කළ යුත්තේ කුමන පදනමකින්ද?
“ළමා අපයෝජනය” යන චෝදනාව නබිතුමාට ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) එරෙහිව ඉදිරිපත් කරන්නේ නම්, වැඩිවිය පැමිණීමේදී විවාහය සම්මතය ලෙස පිළිගත් සියලුම සෙමිටික් ජනයා ද ඇතුළත් කිරීමට අපට සිදුවනු ඇත.
එපමණක් නොව, නබි ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) අයිෂා හැර වෙනත් කිසිම කන්‍යාවක් විවාහ කර නොගත් බවත් ඔහුගේ අනෙකුත් සියලුම භාර්යාවන් මීට පෙර විවාහ වී ඇති බවත් (සහ ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් වයස්ගත වූ බවත්) දැන ගැනීමෙන් බොහෝ සතුරු මූලාශ්‍ර විසින් පතුරුවා හරින ලද මතය මෙය ප්‍රතික්ෂේප කරනු ඇත, නබිතුමාගේ විවාහයන් පිටුපස මූලික චේතනාව වූයේ කායික ආශාව සහ කාන්තාවන්ගේ විනෝදය බව, මන්ද එය ඔහුගේ අභිප්‍රාය වූයේ නම් ඔහු තෝරාගනු ඇත්තේ තරුණ අය පමණක් වන බැවිනි.
නිගමන
අපි එය මෙසේ දුටුවෙමු:
- 7 වන සියවසේ අරාබියේ සෙමිටික් සමාජයේ නව යොවුන් වියේ විවාහවලට අවසර දීම සම්මතය විය.
- නබිතුමාගේ විවාහයට අයිෂාගේ මිතුරන්ගෙන් හෝ සතුරන්ගෙන් විරුද්ධත්වයක් වාර්තා නොවීය.
- අද පවා, තම තරුණියන් සඳහා වැඩිවිය පැමිණීමට ඉඩ දෙන සංස්කෘතීන් තිබේ.
මෙම සුප්රසිද්ධ කරුණු වලට මුහුණ දී තිබියදීත්, සමහර අය තවමත් නබිතුමාට ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) දුරාචාරය ගැන චෝදනා කරති. එහෙත්, පුරාණ ශිෂ්ටාචාරයන් ඔවුන්ගේ කාන්තාවන්ට කිසිදා නොකළ දෙයක්, අරාබියේ කාන්තාවන්ට යුක්තිය ඉටු කර ඔවුන් ඔවුන්ගේ සමාජයේ මින් පෙර නොදුටු මට්ටමකට ඔසවා තැබුවේ ඔහුය.
නිදසුනක් වශයෙන්, ඔහු මුලින්ම නබිවරයා බවට පත් වූ විට, අරාබියේ මිථ්‍යාදෘෂ්ටිකයන්ට ඔවුන්ගේ යුදෙව් සහ ක්‍රිස්තියානි අසල්වැසියන් අතර සම්ප්‍රේෂණය වූ පරිදි කාන්තාවන් නොසලකා හැරීමක් උරුම විය. ගැහැණු දරුවෙකු ලැබීම ඔවුන් අතර කෙතරම් නින්දිත ලෙස සලකනු ලැබුවද, ගැහැණු ළමයින් සම්බන්ධ අපකීර්තිය වළක්වා ගැනීම සඳහා ඔවුන් මෙම ළදරුවා පණපිටින් වළලන්නට තරම් දුරදිග යයි. අල්ලාහ් කුරානයේ මෙසේ පවසයි.
ඔවුන්ගෙන් එක් අයකුට ගැහැනු දරුවකු පිළිබඳ ශුභාරංචි දන්වනු ලැබුවේ නම් ඔහු කෝපයට පත්වෙමින් ඔහුගේ මුහුණ කළු පැහැ ගැන්වේ. කවර දෙයක් පිළිබඳ ව ඔහුට ශුභාරංචි දෙනු ලැබුවේ ද එහි අසුබකම හේතුවෙන් එය අවමානය සමග රඳවා තබා ගන්නේ ද එසේ නැතහොත් වැල්ලෙහි සඟවන්නේ දැයි සිතා ජනයාගෙන් ඔහු සැඟවෙන්නට බලයි. දැන ගනු ඔවුන් තීන්දු කරන දෑ නපුරු විය.
කුරාන් - 16:58-59(තේරුම අර්ථ නිරූපණය කිරීම)
මුහම්මද් ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) මෙම ක්‍රියාව දැඩි ලෙස අධෛර්යමත් කර හෙළා දුටුවා පමණක් නොව, තම දියණියන්ට සහ මව්වරුන්ට ඔවුන්ගේ පවුලේ පිරිමින්ට සහකරුවන් සහ ගැලවීමේ මූලාශ්‍ර ලෙස ගරු කිරීමට හා ආදරයෙන් රැකබලා ගැනීමට මිනිසුන්ට ඉගැන්වීමටද පුරුදුව සිටියේය. ඔහු මෙසේ පැවසීය.
යමෙක් දියණියන් තිදෙනෙකු සිටින අතර ඔවුන් කෙරෙහි ඉවසිලිවන්තව කටයුතු කරන්නේද, ඔවුන් පෝෂණය කරන්නේද, ඔවුන්ට බොන්නද, ඇඳුම් පැළඳුම්ද දෙන්නේද ඔහුගේ ධනයෙන්; ඔවුන් නැවත නැඟිටීමේ දිනයේ ඔහුට ගින්නෙන් පලිහක් වනු ඇත.
Sunan Ibn Majah, 3669
අනස් ඉබ්නු මලික් තුමාගේ හදීසයක මෙසේ ද ප්‍රකාශ කර ඇත.
නබිතුමා ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) පැවසුවේ, "ගැහැණු ළමයින් දෙදෙනෙකු වැඩෙන තුරු නිසි ලෙස ඇති දැඩි කළ ඔහු, ඔහු සහ මම නැවත නැඟිටීමේ දිනයේදී (එකට) (ඉතා සමීපව) පැමිණෙනු ඇත". සහ ඔහු තම ඇඟිලි සම්බන්ධ කළේය (ඔහු සහ එම පුද්ගලයා අතර සමීපත්වය පැහැදිලි කිරීම සඳහා).
Sahih Muslim, 2631
වෙනත් වචන වලින් කිවහොත්, යමෙකු අල්ලාහ්ගේ දූතයාට ﷺ (සල්ලල්ලාහු අලෙයිහි වසල්ලම්) ආදරය කරන්නේ නම් සහ ස්වර්ගයේ නැවත නැඟිටීමේ දිනයේ ඔහු සමඟ සිටීමට කැමති නම්, ඔවුන් තම දියණියන්ට යහපත් විය යුතුය. සමහරු අප විශ්වාස කරනවාට කැමති පරිදි මෙය නිසැකවම "ළමා අපචාරකයෙකුගේ" ක්‍රියාවක් නොවේ.
මූලාශ්රය:
islamqa.info
·
islamqa.org (AskImam.org)
පරිවර්තනය කළා:
Asma Haniffa